Συνάντηση Άσαντ-Πούτιν και το μέλλον των συρο-ρωσικών σχέσεων
Στις 15 Μαρτίου, ακριβώς δώδεκα χρόνια μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, ο Πρόεδρος της χώρας Μπασάρ Αλ-Άσαντ συναντήθηκε στη Μόσχα με το Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, για να συζητήσουν θέματα που αφορούν τις σχέσεις των δύο κρατών. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε, μεταξύ άλλων, το ζήτημα της παρουσίας των ρωσικών βάσεων στη Συρία, αλλά και η στήριξη του αραβικού κράτους προς τη Ρωσία, ως προς την προσάρτηση εδαφών της Ουκρανίας.
Όσον αφορά το θέμα των ρωσικών βάσεων, ο Σύρος Πρόεδρος επεσήμανε την ανάγκη τόσο της μονιμοποίησης των ήδη υπαρχουσών στο συριακό έδαφος, όσο και την εγκατάστασης νέων, κάτι το οποίο θα συνοδευτεί από αύξηση των ρωσικών στρατευμάτων, με απώτερο στόχο την εξασφάλιση της προστασίας και της βιωσιμότητας του καθεστώτος του. Εάν τελικά προχωρήσει η υλοποίηση του παραπάνω σχεδίου, δε θα είναι η πρώτη ένδειξη εγκάρδιας συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας και Συρίας. Ήδη από το 2015 και την εμπλοκή της στον εμφύλιο, η Ρωσία (όπως και το Ιράν) στηρίζει ανοιχτά τον Άσαντ, συνδράμοντας, αφενός, στη διατήρησή του στην εξουσία και, αφετέρου, στην ανάκτηση εδαφών από τις αντικαθεστωτικές δυνάμεις και ό,τι απέμεινε από το «Ισλαμικό Χαλιφάτο». Αντίστοιχα, η Ρωσία έχει τη δυνατότητα χρήσης αεροπορικών βάσεων επί συριακού εδάφους, ενώ από το 2017 διατηρεί ναυτική εγκατάσταση στην πόλη της Ταρτούς, στα παράλια της Μεσογείου.
Σχετικά με τη στάση του καθεστώτος Άσαντ στον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, πέρα από την πεποίθηση του Σύρου Προέδρου ότι πρόκειται για μία «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Συρία αποτελεί μία εκ των ελάχιστων οντοτήτων της διεθνούς κοινότητας που αναγνωρίζουν τις προσαρτημένες από τη Ρωσία ουκρανικές περιοχές ως ρωσικές. Ο Άσαντ χαρακτήρισε, μάλιστα, τις συγκεκριμένες περιοχές ως «ιστορικά ρωσικές».
Στο μεταξύ, η προγραμματισμένη -υπό ρωσική πρωτοβουλία- συνάντηση Ρώσων, Σύρων, Τούρκων και Ιρανών ανώτερων διπλωματών, με στόχο την «προσέγγιση» Συρίας και Τουρκίας, αναβλήθηκε για «τεχνικούς» λόγους, αν και ο Άσαντ φαίνεται πως δεν προέκρινε την τετραμερή αυτή σύσκεψη ως έναν ενδεδειγμένο τρόπο εξεύρεσης λύσης. Σε συνέντευξή του, ο Σύρος ηγέτης ξεκαθάρισε τη θέση του σχετικά με τον Τούρκο ομόλογό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον οποίον θα συναντηθεί, όπως δήλωσε, μόνο όταν τα τουρκικά στρατεύματα αποχωρήσουν οριστικά από τη συριακή επικράτεια και τερματιστεί, έτσι, η «παράνομη κατοχή» συριακού εδάφους. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι παρά τις τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στους δύο ηγέτες, ο Ερντογάν το τελευταίο διάστημα δείχνει μεγαλύτερη συγκατάβαση και επιθυμία να διαπραγματευτεί με τον Άσαντ, στο πλαίσιο της προσπάθειάς του για περιφερειακή σταθερότητα και συνεργασία. Ως ένα δείγμα αυτής της προσπάθειας θα μπορούσε να αναφερθεί η συνάντηση των υπουργών εξωτερικών Συρίας και Τουρκίας τον Οκτώβριο του 2021, η οποία αποτελεί την πρώτη σε τέτοιο επίπεδο μεταξύ των δύο γειτονικών κρατών από το ξέσπασμα του εμφυλίου το 2011.
Συνεπώς, η πρόσδεση του καθεστώτος Άσαντ στο ρωσικό άρμα, όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά γίνεται ολοένα και πιο στενή, δεδομένου ότι η ανάμειξη της Ρωσίας στον εμφύλιο και η στήριξή της υπέρ του Σύρου Προέδρου συντελούν στη διατήρησή του στην εξουσία. Παράλληλα, και η ίδια η Ρωσία βρίσκει τη δυνατότητα να διευρύνει τις ζώνες επιρροής της, πόσο μάλλον σε μία τόσο ευαίσθητη -γεωπολιτικά και μη- περιοχή του πλανήτη. Ως εκ τούτου, πώς αναμένεται η συνάντηση -και όσα συζητήθηκαν στο πλαίσιό αυτής- να επηρεάσουν την εξέλιξη του εμφυλίου στη Συρία; Θα μπορούσε η Ρωσία να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην απόπειρα εξεύρεσης λύσης-συμβιβασμού ανάμεσα σε Συρία και Τουρκία; Αν ναι, τι συμφέροντα θα την ωθούσαν προς αυτή την κατεύθυνση;
Κωνσταντίνος Κατηνιώτης
Τριτοετής φοιτητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Δόκιμος ερευνητής του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Al Jazeera, “Assad welcomes new Russian bases in Syria after Putin meeting”, 16 Μαρτίου 2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/3/16/assad-will-welcome-new-russian-military-bases-in-syria.
Reuters, Guy Faulconbridge & Caleb Davis, “Syria’s Assad would like more Russian bases and troops”, 16 Μαρτίου 2023, https://www.reuters.com/world/middle-east/syrias-assad-says-would-welcome-more-russian-troops-2023-03-16/.
Al-Monitor, Andrew Wilks, “Turkey-Syria summit postponed at last minute as Russia nudges rivals to reconcile”, https://www.al-monitor.com/originals/2023/03/turkey-syria-summit-postponed-last-minute-russia-nudges-rivals-reconcile.
Middle East Eye, Ragip Soylu, “Turkey’s Cavusoglu says he met Syrian foreign minister in October”, 11 Αυγούστου 2022, https://www.middleeasteye.net/news/turkey-syria-cavusoglu-says-met-foreign-minister.