Συνεργασία Κίνας-Σερβίας: Προς τη δημιουργία μιας κοινότητας με «κοινό μέλλον»

Κατά την περιοδεία του στην Ευρώπη (Γαλλία, Ουγγαρία, Σερβία), τον Μάιο του 2024, ο κινέζος Πρόεδρος Σι Ζινπίνγκ επισκέφθηκε το Βελιγράδι, με αφορμή την 25^η επέτειο από τον βομβαρδισμό της κινεζικής πρεσβείας στην τότε γιουγκοσλαβική πρωτεύουσα από τους Αμερικανικούς, κατά τη διάρκεια της επέμβασης του ΝΑΤΟ στην Γιουγκοσλαβία για το Κοσσυφοπέδιο, τον Μάιο του 1999. Το ατυχές αυτό γεγονός, παρά το ότι έχει αναγνωρισθεί ως λάθος από την αμερικανική πλευρά και συγκεκριμένα από τον τότε υφυπουργό Εσωτερικών, Τόμας Πίκερινγκ, υπογραμμίζει την πολιτική και συμβολική σημασία της επισκέψεως.

Σημαντικές υπήρξαν οι προετοιμασίες για την έλευση του Προέδρου, καθώς και ο ίδιος ο Σι, σε δηλώσεις που παρέθεσε μόλις έφτασε στην σερβική πρωτεύουσα, έκανε λόγο για μια ιστορική επίσκεψη, υψίστης σημασίας για την Ευρώπη. Από την άλλη, ο σέρβος Πρόεδρος Βούτσιτς συμφώνησε με τη δήλωση αυτή, συμπληρώνοντας ότι γράφεται ιστορία αν και πολλοί αδυνατούν να το καταλάβουν. Συνέχισε τονίζοντας τη σημασία της επισκέψεως του Σι στη χώρα του, καθώς ο κινέζος Πρόεδρος είχε πέντε χρόνια να επισκεφθεί την Ευρώπη και διάλεξε για μια ακόμη φορά να επισκεφθεί την Σερβία.

Η Σερβία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτελεί χώρα-κλειδί για τον «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» (New Belt & Road Initiative – BRI). Μαζί με την Ουγγαρία, η οποία αποτέλεσε την πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) που συμμετείχε στο BRI, η Σερβία (υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε.) είναι ένα ακόμη ζωτικής σημασίας άνοιγμα της Κίνας στην Ευρώπη προκειμένου να ξεπεράσει το Πεκίνο τον εμπορικό προστατευτισμό της Ένωσης. Υπενθυμίζεται ότι, έως και το 2021, η Κίνα είχε πραγματοποιήσει 61 έργα στο πλαίσιο του σχεδίου BRI, κάνοντας επενδύσεις ύψους 18.7 δις ευρώ στην Σερβία.

Η συνάντηση μεταξύ των δύο Προέδρων έμελλε να εστιάσει σε σημαντικά θέματα διμερούς συνεργασίας, όπως οι εμπορικές συναλλαγές και η ανάπτυξη οικονομικών σχέσεων σε διάφορους τομείς. Κατά τη διάρκεια της εν λόγω συνάντησης, οι δύο αντιπροωπείες υπέγραψαν 29 συμφωνίες που δεσμεύουν τις δύο πλευρές ως προς τα προαναφερθέντα θέματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μια απ’ αυτές αναφερόταν στην ανακοίνωση της έναρξης της ισχύος της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου που έχει υπογράψει η Κίνα με την Σερβία, την 1^η Ιουλίου 2024, καθιστώντας το Βελιγράδι την πρώτη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που συνάπτει μια τέτοια συμφωνία με το ασιατικό κράτος μετά από χρόνια (με τελευταία αυτή που υπεγράφη με τη Γεωργία το 2018). Η εν λόγω εμπορική συμφωνία περιλαμβάνει την απελευθέρωση, αφενός, του 95% από τους δασμούς των σερβικών εξαγωγών στην Κίνα, και αφετέρου, τις εξαγωγές μέρους κινεζικών αγροτικών προϊόντων στις σερβικές αγορές και τον προγραμματισμό περισσότερων άμεσων αεροπορικών πτήσεων προς κινεζικές πόλεις, μέτρα που ανακοινώθηαν επίσημα από τον κινέζο Πρόεδρο στη συνάντηση. Επιπλέον, o Σι ανακοίνωσε την πρόθεση παροχής βοήθειας σε 50 σέρβους επιστήμονες και 300 σέρβους φοιτητές που πρόκειται να συμμετέχουν σε προγράμματα ανταλλαγής επιστημονικού προσωπικού με την Κίνα για μια περίοδο τριών ετών.

Ο Σι αναφέρθηκε στη σημασία της συνεργασίας με την Σερβία, η οποία καθιστά το Βελιγράδι πρώτη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που συνάπτει μια τέτοια συμφωνία με την Κίνα για να χτίσει «μια κοινότητα με κοινό μέλλον». Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι ότι αμφότεροι οι ηγέτες υποστηρίζουν την εδαφική ακεραιότητα των δύο χωρών, με τον Βούτσιτς να αναγνωρίζει την Ταϊβάν ως κινεζικό έδαφος και τον Σι να αναφέρεται στο Κόσοβο ως κομμάτι της Σερβίας.

Η Κίνα έχει αυξημένα συμφέροντα στην Σερβία. Κινεζικές εταιρίες διαχειρίζονται τα μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού, καθώς το Πεκίνο έχει επίσης αναλάβει τη δημιουργία δρόμων που τη διασυνδέουν έως και την Ουγγαρία. Μάλιστα, το 2014, η Σερβία, η Ουγγαρία και η Κίνα συμφώνησαν να ανανεώσουν το σιδηροδρομικό τους δίκτυο για να φτάσει έως το λιμάνι του Πειραιά, έργο που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026.

Οι κινήσεις εκτεταμένης συνεργασίας με την Κίνα ανησυχούν την Ευρώπη, καθώς η Σερβία φαίνεται να απομακρύνεται από τις ευρωπαϊκές αρχές. Ειδικότερα να αναφερθεί ότι, ενώ ακόμη βρίσκεται σε ενταξιακό επίπεδο, δεν έχει ακολουθήσει καμία δήλωση Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, ούτε τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς αναφορικά με την καταπάτηση δικαιωμάτων στην Κίνα. Συγκεκριμένα, η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου φαίνεται ότι δεν πληροί τις ευρωπαϊκές αρχές για την ένταξη στην Ένωση. Παρ’ όλα αυτά, η Σερβία συνεχίζει να εκδηλώνει ενδιαφέρον για την ένταξή της στον ευρωπαϊκό θεσμό. Οι επερχόμενες εξελίξεις μένουν να καθορίσουν τα αποτελέσματα της έντονης σινο-σερβικής συνεργασίας καθώς και την ενταξιακή πορεία της Σερβίας στην Ε.Ε..

Αμαλία Αγγελική Θεοχαρίδου

Τριτοετής φοιτήτρια του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών της Σχολής Επιχειρηματικών, Οικονομικών και Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Μέλος της Ομάδας Έρευνας Τουρκίας του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών.

Ενδεικτικές πηγές

Reuters, “China, Serbia chart ‘shared future’ as Xi Jinping visits Europe”, 9 Μαΐου 2024. Αναγνώστηκε στο: https://www.reuters.com/world/chinas-xi-jinping-visit-serbia-anniversary-1999-nato-bombing-2024-05-07/

Euronews, “Why is the Chinese president visiting Serbia and Hungary?”, 7 Μαΐου 2024. Αναγνώσθηκε στο: https://www.euronews.com/my-europe/2024/05/07/why-is-the-chinese-president-visiting-serbia-and-hungary

AP, “China and EU-candidate Serbia sign an agreement to build a ‘shared future’”, 8 Μαΐου 2024. Αναγνώσθηκε στο: https://apnews.com/article/serbia-china-xi-jinping-visit-nato-e37b7ad0e89ac73b83e754142ce8e399

Balkan Insight, “Serbia’s Pro-Govt Media, President’s Press Service, Sign Deals with Chinese Media”, 8 Μαΐου 2024. Αναγνώσθηκε στο: https://balkaninsight.com/2024/05/08/serbias-pro-govt-media-presidents-press-service-sign-deals-with-chinese-media/

H Καθημερινή, “Κόσοβο – Σερβία: Το χρονικό μιας πολύπλοκης κρίσης και ο ρόλος του πολέμου στην Ουκρανία”, 28 Δεκεμβρίου 2022. Αναγνώσθηκε στο: https://www.kathimerini.gr/world/562205455/kosovo-servia-to-chroniko-mias-polyplokis-krisis-kai-o-rolos-toy-polemoy-stin-oykrania/

U.S. Department of State Archive, “Oral Presentation to the Chinese Government
Regarding the Accidental Bombing of The P.R.C. Embassy in Belgrade
June 17, 1999”, 6 Ιουλίου 1999. Αναγνώσθηκε στο: https://1997-2001.state.gov/policy_remarks/1999/990617_pickering_emb.html

Reuters, “Hungary first European country to sign up for China Silk Road plan”, 7 Ιουνίου 2015. Αναγνώσθηκε στο: https://www.reuters.com/article/idUSKBN0ON01V/

Ministry of commerce People’s Republic of China, “China-Georgia FTA”, 30 Απριλίου 2015. Αναγνώσθηκε στο: http://fta.mofcom.gov.cn/topic/engeorgia.shtml

BBC, “China’s Xi gets red-carpet welcome in Serbia”, 7 Μαΐου 2024. Αναγνώσθηκε στο: https://www.bbc.com/news/articles/cm54pp11x3go

CHOICE, “Why Serbia Refuses to Stick to the EU’s Line on China”, 19 Οκτωβρίου 2023. Αναγνώσθηκε στο: https://chinaobservers.eu/why-serbia-refuses-to-stick-to-the-eus-line-on-china/

Xinhua, “Xi announces 6 measures to support building China-Serbia community with shared future”, 9 Μαΐου 2024. Αναγνώστηκε στο: https://en.gmw.cn/2024-05/09/content_37313111.htm