Η συμφωνία Ηνωμένου Βασιλείου και Τουρκίας για την αγορά μαχητικών Eurofighter

Στις 27 Οκτωβρίου 2025 υπεγράφη συμφωνία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τουρκίας, ύψους 10,74 δις δολαρίων, για την πώληση στην Τουρκία 20 μαχητικών αεροσκαφών τύπου Eurofighter Typhoon, βρετανικής κατασκευής.

Η πρόσφατη αυτή εξέλιξη εγείρει μια σειρά σημαντικών ερωτημάτων: Πώς εξυπηρετείται η στρατηγική της Τουρκίας; Τι υποδεικνύει η στάση των Ευρωπαίων συμμάχων όσον αφορά τις σχέσεις τους με την Ελλάδα; Τέλος, πώς επηρεάζεται η ισορροπία ισχύος στο Αιγαίο;

Το πλαίσιο της συμφωνίας

Η συμφωνία αποτελεί συνέχεια του προκαταρκτικού μνημονίου μεταξύ των δύο χωρών, που υπεγράφη τον Ιούλιο του 2025 με τη συναίνεση των μελών του ευρωπαϊκού κονσόρτσιουμ -Γερμανίας, Ιταλίας, Ισπανίας- μετά και την αλλαγή στάσης της Γερμανίας, της μόνης χώρας που αρχικά εναντιώθηκε στο ενδεχόμενο πώλησης μαχητικών στην Τουρκία.

Η υπογραφή της τελικής συμφωνίας έλαβε χώρα στο πλαίσιο της πρώτης επίσημης επίσκεψης του Βρετανού Πρωθυπουργού, Κιρ Στάρμερ, στην Άγκυρα και ανοίγει τον δρόμο για την αγορά από την Τουρκία 20 μαχητικών Eurofighter Typhoon 4,5 γενεάς, με τη δυνατότητα προμήθειας περισσότερων στο μέλλον. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη συμφωνία εξαγωγών που συνάπτει το ΗΒ μετά από χρόνια, και την πρώτη παραγγελία βρετανικών Eurofighter από το 2017. Η παράδοση των πρώτων Typhoon στην Τουρκία αναμένεται το 2030.

Η στρατηγική της Τουρκίας

H προμήθεια των Eurofighter εντάσσεται στη στρατηγική ενίσχυσης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, ιδιαίτερα μετά τις καθυστερήσεις στο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των τουρκικών F-16, και τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35. Αναλυτές θεωρούν ότι η κίνηση αυτή αποσκοπεί ταυτόχρονα στην αναζωογόνηση της τουρκικής αεροπορίας, έως ότου προστεθεί σε αυτή και το εγχώριο μαχητικό αεροσκάφος «Kaan», στην παραγωγή του οποίου, ωστόσο, έχουν ανακύψει σοβαρά προβλήματα.

Παράλληλα, η Άγκυρα έχει εκκινήσει διαπραγματεύσεις τόσο με το Κατάρ, όσο και με το Ομάν, για την αγορά επιπλέον 24 μεταχειρισμένων Typhoon, τα οποία αναμένεται να παραδοθούν μέσα στο επόμενο έτος, ώστε να καλύψουν τις άμεσες ανάγκες της τουρκικής αεροπορίας, μέχρι την παράδοση των βρετανικών Typhoon.

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η Τουρκία αξιοποιεί, μέσα από την εν λόγω συμφωνία, τη βελτίωση που έχουν γνωρίσει τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις της με ισχυρά κράτη της Ευρώπης, όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία και το ΗΒ.

Η στάση των Ευρωπαίων «συμμάχων»

Η συμφωνία για τα Eurofighter ακολουθεί μια σειρά διμερών συμφωνιών μεταξύ της Τουρκίας και ισχυρών δρώντων της Ευρώπης, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, με τις οποίες η Τουρκία διατηρεί άριστη αμυντική, αλλά και διπλωματική συνεργασία. Ειδικότερα, τον Οκτώβριο, η ισπανική κυβέρνηση ενέκρινε την αγορά 45 τουρκικών εκπαιδευτικών μαχητικών αεροσκαφών Hürjet. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η εξαγορά της ιταλικής Piaggio Aerospace από την Baykar που έλαβε χώρα τον Δεκέμβριο του 2024. Η τελευταία μάλιστα συμφώνησε με την επίσης ιταλική Leonardo τη συμπαραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones).

Παρατηρείται, έτσι, μια στροφή των ευρωπαϊκών κρατών προς την Τουρκία, η οποία άλλωστε διαθέτει, σε απόλυτους αριθμούς, τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό εντός του ΝΑΤΟ, ενώ αποτελεί και σημαντική χώρα εξαγωγό μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Το βασικό κίνητρο πίσω από αυτή την επιλογή πολιτικής είναι η ανάγκη διασφάλισης της ευρωπαϊκής άμυνας έναντι της ρωσικής απειλής. Πέρα, όμως, από τον γεωπολιτικό παράγοντα, ο οικονομικός παράγοντας διαδραματίζει εξίσου κεντρικό ρόλο. Σύμφωνα με τη βρετανική κυβέρνηση, η πώληση των 20 Eurofighter αναμένεται να εξασφαλίσει περί τις 20.000 θέσεις εργασίας, γεγονός που – σε συνδυασμό με τα έσοδα που θα εξασφαλίσει στη βρετανική αμυντική βιομηχανία – την καθιστά μια εξαιρετικά επωφελή οικονομικά κίνηση.

Συνεπώς, γίνεται σαφές πως τα ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη επιθυμούν την έμμεση ένταξη της Τουρκίας στην αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης, τόσο ως αγοραστή, όσο και ως προμηθευτή εξοπλισμών, για γεωπολιτικούς και οικονομικούς σκοπούς. Ωστόσο, ελάχιστη σημασία αποδίδεται από τους Ευρωπαίους συμμάχους στον αναθεωρητισμό της Τουρκίας εις βάρος κρατών μελών της ΕΕ ή στο γεγονός ότι η Τουρκία κατέχει, έπειτα από στρατιωτική εισβολή ευρωπαϊκό έδαφος, στην περίπτωση της Κύπρου. Εν ολίγοις, στον βωμό του εθνικού συμφέροντος, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι είναι διατεθειμένοι να υποβιβάσουν την αξία του «ευρωπαϊκού κεκτημένου» και του «Διεθνούς Δικαίου». Προκειμένου, δηλαδή, να εξασφαλίσουν έσοδα για τις εγχώριες βιομηχανίες τους, αγνοούν θεμελιώδεις αρχές, όπως αυτή της απαγόρευσης της χρήσης ή της απειλής χρήσης βίας και της διασφάλισης της εδαφικής ακεραιότητας και της εθνικής ανεξαρτησίας των κρατών.

Η ισορροπία στο Αιγαίο

Όσον αφορά το ισοζύγιο ισχύος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η ελληνική Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.) διαθέτει ήδη 24 μαχητικά 4,5 γενεάς τύπου Rafale. Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη η αναβάθμιση 82 F-16 της Π.Α. σε διαμόρφωση Viper, ενώ το 2028 αναμένεται η παράδοση των πρώτων μαχητικών 5ης γενεάς τύπου F-35. Ενδεικτικά, η τουρκική πολεμική αεροπορία θα παραλάβει μόλις το 2030 τα πρώτα μαχητικά 4,5 γενεάς.

Ωστόσο, το μείζον ζήτημα στο σημείο αυτό είναι ο οπλισμός που θα φέρουν τα τουρκικά Eurofighter. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη βρετανική εταιρεία BAE Systems (μέλος του ευρωπαϊκού κονσόρτσιουμ), στα οπλικά συστήματα των μαχητικών θα περιλαμβάνονται και οι υπερσύγχρονοι πύραυλοι αέρος-αέρος Meteor, τους οποίους φέρουν και τα ελληνικά Rafale. Αυτή η εξέλιξη σημαίνει ότι το πλεονέκτημα χτυπήματος πέραν οπτικής επαφής (BVR) που διαθέτει σήμερα η Π.Α. μέσω των Rafale, θα περιοριστεί σημαντικά.

Συνεπώς, μολονότι η ελληνική υπεροχή στον αέρα φαίνεται πως θα διατηρηθεί τουλάχιστον μέχρι το 2030, οι γενικότερες τάσεις δεν ευνοούν την Ελλάδα. Η ποιοτική βελτίωση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, η σταδιακή διείσδυση της Τουρκίας στις ευρωπαϊκές δομές άμυνας, η ολοένα αυξανόμενη αλληλεξάρτηση ανάμεσα στην τουρκική και τις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες, καθώς και η ανάπτυξη τουρκικών εγχώριων οπλικών συστημάτων, θα μπορούσαν κάλλιστα να γείρουν μακροπρόθεσμα την πλάστιγγα υπέρ της Τουρκίας.

Σε κάθε περίπτωση, αναγκαίο είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα που διαθέτει προς το παρόν η Ελλάδα, στον τομέα της πολεμικής αεροπορίας, να συνοδεύεται και από την απαραίτητη πολιτική βούληση για την αξιοποίησή του, αποσκοπώντας στην προάσπιση των ελληνικών εθνικών συμφερόντων.

Η ελληνική στάση

Αναφορικά με την προάσπιση των ελληνικών εθνικών συμφερόντων, η Αθήνα δεν αντέδρασε, όπως θα αναμένετο στη συμφωνία για τα Eurofighter. Στο σημείο αυτό, υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα υπέγραψε με την Τουρκία, τον Δεκέμβριο του 2023, τη «Διακήρυξη των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας». Με την κίνηση αυτή, η Ελλάδα δημιούργησε την εντύπωση ότι πλέον οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν εξομαλυνθεί, μολονότι ο τουρκικός αναθεωρητισμός διαρκώς κλιμακώνεται. Έτσι, η Ελλάδα δεν στάθηκε ικανή να πείσει τους δυτικούς συμμάχους της για τους κινδύνους που εγκυμονεί η δίχως όρων ανάπτυξη σχέσεων με την Τουρκία, καθώς και για τις επιπτώσεις που αυτή θα έχει στη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ειρήνη στην Ανατολική Μεσόγειο.

 Στο πλαίσιο αυτό, η στρατιωτική ενδυνάμωση της Τουρκίας συντελεί στη γενικότερη αύξηση των συντελεστών ισχύος της χώρας και αναμένεται να τροφοδοτήσει περαιτέρω τις προκλητικές και παράνομες, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, διεκδικήσεις της. Καταληκτικά, η εξέλιξη αυτή εξυπηρετεί σαφώς τους σκοπούς της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής για ανατροπή της ισορροπίας δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο, εις βάρος της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Διονύσης Καραβίτης

Τελειόφοιτος Φοιτητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Μέλος της Ομάδας Έρευνας Τουρκίας του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών.

 

Ενδεικτικές Πηγές

Η Καθημερινή, «Ο Στάρμερ υπέγραψε συμφωνία 10,7 δισ. δολ. με την Τουρκία για 20 μαχητικά Eurofighter.», 27 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.kathimerini.gr/world/563889832/o-starmer-ypegrapse-symfonia-10-7-dis-me-tin-toyrkia-gia-20-machitika-eurofighter/

 Reuters, «Turkey still in talks to procure Eurofighters from Qatar, Oman.», 30 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-still-talks-procure-eurofighters-qatar-oman-2025-10-30/

Cem Devrim Yaylali, «Turkey signs $10.7 billion deal with UK for 20 Eurofighter jets.», Defense News, 27 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.defensenews.com/global/europe/2025/10/27/turkey-signs-107-billion-deal-with-uk-for-20-eurofighter-jets/

Ezgi Akin, « Turkey’s Erdogan, UK’s Starmer ink $11B Eurofighter deal in Ankara.», Al-Monitor, 27 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.al-monitor.com/originals/2025/10/turkeys-erdogan-uks-starmer-ink-11b-eurofighter-deal-ankara

Daily Sabah, «What does multibillion Eurofighter deal mean for Türkiye, Europe, NATO.», 28 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.dailysabah.com/business/defense/what-does-multibillion-eurofighter-deal-mean-for-turkiye-europe-nato

Stavros Ioannidis, «Athens monitors Turkey’s reported Eurofighter purchase, plans further Rafale acquisitions.», eKathimerini, 4 Νοεμβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.ekathimerini.com/politics/foreign-policy/1285750/athens-monitors-turkeys-reported-eurofighter-purchase-plans-further-rafale-acquisitions/

Βασίλης Νέδος, «Τα Eurofighter και η ισορροπία στον αέρα του Αιγαίου.», Η Καθημερινή, 4 Νοεμβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.kathimerini.gr/politics/amyna/563897716/ta-eurofighter-kai-i-isorropia-ston-aera-toy-aigaioy/

Πιέρρος Ι. Τζανετάκος, «Η Ευρώπη, η Αγκυρα, η Αθήνα και το παζάρι μετά τα Eurofighter.», Το Βήμα, 3 Νοεμβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.tovima.gr/print/politics/i-eyropi-lfi-agkyra-i-athina-lfkai-to-pazari-meta-ta-eurofighter/

Surinder Kaur, «Contract agreed with the Republic of Türkiye for Typhoon aircraft.», BAE Systems, 27 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.baesystems.com/en/article/turkiye-typhoon-contract

Μανώλης Κωστίδης, «Η Τουρκία πουλάει 45 εκπαιδευτικά αεροσκάφη στην Ισπανία – Deal 3,12 δισ. ευρώ.», Η Καθημερινή, 29 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.kathimerini.gr/world/563891908/i-toyrkia-poylaei-45-ekpaideytika-aeroskafi-stin-ispania-deal-3-12-dis-eyro/

Ελληνική Δημοκρατία, Ο Πρωθυπουργός, «Διακήρυξη των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας.», 7 Δεκεμβρίου 2023, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.primeminister.gr/2023/12/07/33191

GOV.UK, «20,000 UK jobs secured as Türkiye buys 20 Typhoon jets in biggest fighter jet deal in a generation.», 27 Οκτωβρίου 2025, τελευταία πρόσβαση: 6/11/2025, https://www.gov.uk/government/news/20000-uk-jobs-secured-as-turkiye-buys-20-typhoon-jets-in-biggest-fighter-jet-deal-in-a-generation