Νέα Δυναμική στις Σχέσεις Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας μετά την πτώση του Καθεστώτος Αλ-Άσαντ στη Συρία
Εισαγωγή
Η κρίση στις σχέσεις Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας έχει αρχίσει να αμβλύνεται καθώς οι δύο ηγέτες, ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν, δείχνουν διάθεση να βελτιώσουν τις οικονομικές, επιχειρηματικές και διπλωματικές σχέσεις τους.
Η ψυχρότητα που χαρακτήριζε για χρόνια τις σχέσεις των δύο χωρών, λόγω της δολοφονίας του Τζαμάλ Κασόγκι, Σαουδάραβα δημοσιογράφου, στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το 2018, φαίνεται ότι ανήκει στο παρελθόν.
Η πορεία προς την ομαλοποίηση είχε αρχίσει να διαφαίνεται από το 2022, όταν οι δύο ηγέτες Έρντογαν και Μπιν Σαλμάν συναντήθηκαν μετά την κρίση ως ένα πρώτο βήμα για την αποκατάσταση των σχέσεών τους, οι οποίες είχαν πληγεί λόγω της εν λόγω δολοφονίας. Επίσης, το 2023 πραγματοποιήθηκαν διάφορες συναντήσεις με εκπροσώπους από τον επιχειρηματικό και πολιτικό κόσμο προς αναζήτηση συνεργιών, όπως είναι ενδεικτικά το Επενδυτικό και Επιχειρηματικό Φόρουμ στο οποίο ο υπουργός Οικονομίας της Τουρκίας, Μεχμέτ Σιμσέκ, κάλεσε τη Σαουδική Αραβία να ενισχύσει τη συνεργασία με τουρκικές εταιρείες. Το 2024 υπήρξε περαιτέρω προσέγγιση στις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών.Σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση αποτέλεσε η υπογραφή 10 συμφωνιών στρατηγικής συνεργασίας σε τομείς όπως το εμπόριο, η γεωργία, οι υποδομές και ο τουρισμός.
Καθοριστική, ωστόσο, στις σχέσεις των δύο χωρών ήταν η κατάρρευση του καθεστώτος του ΜπασάρAλ-Άσαντ στη Συρία και η άνοδος του Αχμέντ αλ-Σαράα. Η καθεστωτική αλλαγή στη Δαμασκό κατέστησε την Τουρκία ως έναν κρίσιμο παράγοντα για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της εν λόγω χώρας.
Συνεργασία για την ανασυγκρότηση και σταθερότητα στην Συρία
Τόσο η Τουρκία όσο και η Σαουδική Αραβία φαίνεται ότι επιθυμούν μια ενιαία Συρία που δεν θα αποτελεί παράγοντα αστάθειας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, και αντιλαμβάνονται ότι αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας σταθερής κυβέρνησης που θα συμπεριλαμβάνει και θα εκπροσωπεί όλες τις θρησκευτικές και εθνικές ομάδες της χώρας. Αυτό θεωρούν κρίσιμο για το μέλλον της Συρίας, για τη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής στο σύνολό της, αλλά και για τον περιορισμό της επιρροής του Ιράν στην περιοχή.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, επισκέφθηκε το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας στις 28 Ιανουαρίου 2025 με στόχο την εδραίωση των διμερών σχέσεων και την ενίσχυση του περιφερειακού συντονισμού ενόψει των εξελίξεων στη Λωρίδα της Γάζας και στη Συρία. Ο Χακάν Φιντάν συναντήθηκε με τον Σαουδάραβα ομόλογό του, Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν μπιν Αμπντουλάχ Αλ-Σαούντ, με τον οποίο συζήτησαν τρόπους περαιτέρω ενίσχυσης των σχέσεών τους και αύξησης του όγκου των εμπορικών συναλλαγών. Αντάλλαξαν επίσης απόψεις τόσο για την κατάσταση στην Μέση Ανατολή όσο και για τις διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις.
Πηγή: SPA, 29 Φεβρουαρίου 2025.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή ήταν η δεύτερη επίσκεψη του Χακάν Φιντάν στο Ριάντ μέσα σε ένα μήνα, καθώς είχε ήδη επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία στις 12 Ιανουαρίου 2025 για να συμμετάσχει στις συνομιλίες σχετικά με το μέλλον της Συρίας. Οι εν λόγω συνομιλίες πραγματοποιήθηκαν στο Ριάντ, κατόπιν πρόσκλησης του υπουργού Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας και με τη συμμετοχή εκπροσώπων πολλών χωρών όπως θα δούμε παρακάτω.
Σύμφωνα με συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, στο σαουδαραβικό δίκτυο Asharq τον Ιανουάριο 2025, η Άγκυρα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη συνεργασία με το Ριάντ για την άρση των διεθνών κυρώσεων κατά της Συρίας, την ενίσχυση της πίεσης προς το Ισραήλ για μόνιμη εκεχειρία στη Γάζα και την προώθηση της λύσης των δύο κρατών (two-state solution) στη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστινίων. Οι δύο χώρες διατηρούν στενό διάλογο στο πλαίσιο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (Ο.Ι.Σ.) και του Αραβικού Συνδέσμου.
Ο Φιντάν υπογράμμισε ότι η συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε εξαιρετικό επίπεδο και θα συνεχιστεί, ενώ επεσήμανε ότι δεν υπάρχουν διαφωνίες για τις προσδοκίες όσον αφορά τη νέα συριακή διοίκηση.
Ειδικότερα, ως προς τη Συρία η Τουρκία θεωρεί ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη που έγιναν κατά την «Αραβική Άνοιξη» την περίοδο 2010 – 2012, η οποία βύθισε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής σε χάος. Αναγνωρίζει ότι δεν πρέπει η Συρία να ακολουθήσει την πορεία της Λιβύης, όπου μετά την πτώση του Συνταγματάρχη Καντάφι αντίπαλες φυλές διεκδίκησαν την εξουσία με αποτέλεσμα η χώρα να βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα αδυσώπητο εμφύλιο και στα πρόθυρα της διάλυσης. Ούτε πρέπει η Συρία να γίνει μια νέα Αίγυπτος, όπου η σύντομη δημοκρατία με την εκλογή του Προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι τον Ιούνιο του 2012 καταπνίγηκε από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα ένα χρόνο μετά. (τον Ιούλιο του 2013).
Η Τουρκία επίσης φαίνεται να αναγνωρίζει την ανάγκη να υποστηριχθεί από περιφερειακούς συμμάχους και δυτικές δυνάμεις για τη σταθεροποίηση της Συρίας, μιας χώρας περίπου 20 εκατομμυρίων ανθρώπων. Όπως δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, σε συνέντευξή του στο Bloomberg στις 24 Φεβρουαρίου 2025, η Τουρκία δεν επιθυμεί να κυριαρχήσει στην περιοχή, αλλά ούτε είναι διατεθειμένη να δεχτεί κυριαρχία άλλης χώρας. Αντιθέτως, θεωρεί πως χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, η Τουρκία και άλλα κράτη πρέπει να συνεργαστούν πολιτισμένα, σε ένα πλαίσιο αμοιβαίου σεβασμού, λαμβάνοντας υπόψη τα σύνορα και τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων. Μάλιστα ισχυρίζεται ότι η συνεργασία αυτή θα έχει ένα ακόμη πλεονέκτημα, ότι θα δημιουργήσει ένα δίκτυο προστασίας και θα ενισχύσει την ασφάλεια στην περιοχή, αποτρέποντας την επέμβαση τρίτων δυνάμεων. Διαφορετικά, υπαινίσσεται ότι τρίτες δυνάμεις μπορεί να θελήσουν να εκμεταλλευτούν οποιαδήποτε πόλωση και να επέμβουν στην περιοχή, προκαλώντας αιματηρές και δαπανηρές συγκρούσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία έλαβε σημαντική πρωτοβουλία ώστε να επανενταχθεί η Συρία στον O.I.Σ., μετά από μια περίοδο αναστολής 13 ετών. Η πρωτοβουλία αυτή έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της 20ης Έκτακτης Συνόδου Υπουργών Εξωτερικών των κρατών μελών του Ο.Ι.Σ. στη Τζέντα στις 7 Μαρτίου 2025, στην οποία συμμετείχε, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν. Η επανένταξη της Συρίας στον Ο.Ι.Σ. προστέθηκε ως θέμα στην ατζέντα της συνόδου και εγκρίθηκε. Περαιτέρω, σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Reuters στις 4 Απριλίου 2025 στο πλαίσιο της συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, ο Χακάν Φιντάν αναφερόμενος στις επιθέσεις του Ισραήλ σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Συρία και στο ενδεχόμενο συγκρούσεων, εξέφρασε τη θέση ότι αυτές αποδυναμώνουν την προσπάθεια της νέας συριακής κυβέρνησης να σταθεροποιήσει την κατάσταση στη χώρα. Τόνισε ότι η Τουρκία επιθυμεί μια σταθερή και ειρηνική Συρία, χωρίς συγκρούσεις με το Ισραήλ, και ότι η Συρία ανήκει στο λαό της.
Τέλος, για την Τουρκία είναι πολύ σημαντική η ανασυγκρότηση της Συρίας, καθώς αυτή θα δημιουργήσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιστροφή των προσφύγων, οι οποίοι κατέφυγαν στην επικράτειά της εξαιτίας του παρατεταμένου εμφυλίου πολέμου που έπληξε την γειτονική χώρα.
Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών Τουρκίας, 7 Μαρτίου 2025.
Από την πλευρά της η Σαουδική Αραβία, λόγω της γεωπολιτικής σημασίας της Συρίας, ανέλαβε άμεση δράση με στόχο την εγκαθίδρυση της ασφάλειας στην περιοχή, την αποτροπή εξωτερικής επιρροής και αποκατάσταση της ηγεσίας στη Συρία.
Δείγμα αυτής της δράσης είναι η πρωτοβουλία για περιφερειακή συνεργασία που ανέλαβε η Σαουδική Αραβία. Με πρόσκληση του υπουργού Εξωτερικών της χώρας, Πρίγκιπα Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν μπιν Αμπντουλάχ Αλ Σαούντ, πραγματοποιήθηκε συνάντηση στο Ριάντ στις 12 Ιανουαρίου 2025 με εκπροσώπους από πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμούς (μεταξύ των οποίων Μπαχρέιν, Αίγυπτος, Γαλλία, Γερμανία, Ιράκ, Ιταλία, Κουβέιτ, Ιορδανία, Λίβανο, Ομάν, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Η.Π.Α., Αραβικός Σύνδεσμος και Ηνωμένα Έθνη), με στόχο τη στήριξη της Συρίας σε αυτή την κρίσιμη φάση της ιστορίας της. Συζητήθηκαν τρόποι βοήθειας προς το συριακό λαό, ανασυγκρότηση της χώρας και διασφάλιση του σεβασμού της κυριαρχίας της. Οι συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη για αλλαγή στην πολιτική διακυβέρνηση και για συμμετοχή όλων των θρησκευτικών και πολιτικών ομάδων σε έναν διάλογο που θα διασφαλίζει τα δικαιώματα των πολιτών και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας εξέφρασε την ικανοποίησή του για τα θετικά βήματα στα οποία προέβη η νέα συριακή διοίκηση, τη δέσμευσή της για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την έναρξη μιας πολιτικής διαδικασίας ενοποίησης που θα περιλαμβάνει τις διάφορες συνιστώσες του συριακού λαού, με τρόπο που να διασφαλίζει τη σταθερότητα της Συρίας, να διατηρεί την εδαφική της ακεραιότητα και να αποτρέπει τη χώρα από το να αποτελεί απειλή για την ασφάλεια και σταθερότητα των γειτονικών κρατών της περιοχής. Επίσης, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας εξέφρασε την υποστήριξή του στην άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας και επισήμανε τη σημασία της βοήθειας για την ανασυγκρότηση και την επιστροφή των προσφύγων. Η συνάντηση καταδίκασε τις ισραηλινές ενέργειες στη ζώνη ασφαλείας και επανέλαβε την ανάγκη σεβασμού των συμφωνιών και της διεθνούς νομιμότητας.
Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών Σαουδικής Αραβίας, 12 Ιανουαρίου 2025.
Παράλληλα, η Σαουδική Αραβία ξεκίνησε διαβουλεύσεις με τη νέα συριακή κυβέρνηση, και υποδέχτηκε τον υπουργό Εξωτερικών της Συρίας τον Ιανουάριο του 2025. Στη συνέχεια ο νέος ηγέτης της Συρίας επισκέφτηκε το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας τον Φεβρουάριο του 2025 με στόχο την ενίσχυση διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Τουρκία και Σαουδική Αραβία δεν είναι πάντα εναρμονισμένες στη στάση τους απέναντι στα ζητήματα της Συρίας. Ειδικότερα, όσον αφορά στη συμφωνία που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2025 μεταξύ της οργάνωσης «Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF)» και της νέας κυβέρνησης της Συρίας, οι δύο χώρες δείχνουν μια ελαφρώς διαφορετική στάση. Η συμφωνία περιλαμβάνει την ενσωμάτωση στις κρατικές δομές της Συρίας όλων των πολιτικών και στρατιωτικών θεσμών που δραστηριοποιούνται στο βόρειο τμήμα της χώρας, την πλήρη διακοπή των εχθροπραξιών, καθώς και την ανάκτηση του πλήρη ελέγχου επί των συνόρων, των αεροδρομίων και των περιοχών με κοιτάσματα πετρελαίου.
Η Τουρκία δεν αντιτίθεται ρητά στη συμφωνία, αλλά είναι επιφυλακτική. Την προβληματίζει ο αντίκτυπος που ενδεχομένως θα έχει στην εσωτερική πολιτική κατάσταση της Συρίας αλλά και στην ίδια την Τουρκία. Η Τουρκία προβληματίζεται για την ενσωμάτωση της οργάνωσης και των συνιστωσών της SDF στον συριακό στρατό, καθώς την θεωρεί τρομοκρατική λόγω των στενών σχέσεων με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (Ε.K.K.), το οποίο επίσης θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση.
Πηγή: SPA, 2 Φεβρουαρίου 2025.
Αντίθετα με την Τουρκία, η Σαουδική Αραβία επέδειξε θερμό ενδιαφέρον. Κατά τη συνάντηση που διοργανώθηκε στο Ριάντ στις 12 Ιανουαρίου 2025, ο υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την ικανοποίησή του για τις θετικές πρωτοβουλίες της νέας συριακής ηγεσίας, οι οποίες αποσκοπούν στη διατήρηση της λειτουργίας των κρατικών θεσμών, την υιοθέτηση διαλόγου με τα εμπλεκόμενα συριακά μέρη, καθώς και στη σαφή δέσμευση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Παράλληλα, εξέφρασε την υποστήριξή του στην εξαγγελθείσα πολιτική διαδικασία, η οποία επιδιώκει να ενσωματώσει όλα τα κοινωνικά και πολιτικά στοιχεία του συριακού λαού, συμβάλλοντας στη σταθερότητα της χώρας, τη διαφύλαξη της εδαφικής της ακεραιότητας και την αποτροπή μετατροπής της σε εστία απειλής για την ασφάλεια και την ευρύτερη σταθερότητα της περιοχής.
Η Συρία από την πλευρά της επιδιώκει να συνεργαστεί στενά τόσο με τη Σαουδική Αραβία όσο και με την Τουρκία. Ο Άχμεντ Αλ-Σαράα, ο μεταβατικός Πρόεδρος της Συρίας, ήδη τον Φεβρουάριο 2025 πραγματοποίησε τις πρώτες του επίσημες επισκέψεις στην Σαουδική Αραβία και την Τουρκία, όπου συναντήθηκε με τους ηγέτες των χωρών αυτών. Αυτές οι διπλωματικές επαφές είναι ζωτικής σημασίας για τον Αλ-Σαράα και τη Συρία, καθώς του επιτρέπουν να ενισχύσει τη νομιμότητά του ως ηγέτης και να εξασφαλίσει τη στήριξη περιφερειακών δυνάμεων για τη νέα κυβέρνηση.
Προσέγγιση για στρατιωτική συμφωνία μεταξύ Άγκυρας – Ριάντ
Όπως αναφέρει η Pınar Dost στη σειρά ενημερωτικών «Turkey Source» του Atlantic Council, η ανασυγκρότηση της Συρίας έχει φέρει κοντά Άγκυρα και Ριάντ και ενισχύει τη συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα της άμυνας, για τη διασφάλιση της περιφερειακής ασφάλειας. Η Τουρκία στοχεύει να υπογράψει συμφωνία άμυνας με τη Σαουδική Αραβία ύψους $ 6 δις., η οποία θα περιλαμβάνει την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού από την Σαουδική Αραβία. Στο πλαίσιο αυτό, το Ριάντ σχεδιάζει να ενταχθεί στο πρόγραμμα «Kaan» της Τουρκίας για την ανάπτυξη μαχητικών αεροσκαφών και να προμηθευτεί 100 αεροσκάφη. Αυτή η κίνηση είναι μέρος της στρατηγικής της Σαουδικής Αραβίας για να μειώσει την εξάρτησή της από δυτικά αμυντικά συστήματα, ειδικά λόγω των περιορισμών στις πωλήσεις αμερικανικών αεροσκαφών όπως το F-35. Αν η συμφωνία προχωρήσει, θα ενδυναμώσει τις σχέσεις άμυνας και ασφάλειας μεταξύ των δύο χωρών. Η στρατιωτική αυτή συνεργασία είναι σημαντική για τη Σαουδική Αραβία, καθώς της επιτρέπει να απομακρυνθεί από τη Δύση μειώνοντας την στρατιωτική εξάρτησή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Η.Π.Α.), ενώ παράλληλα της δίνει την δυνατότητα να επανατοποθετηθεί στρατηγικά στο διεθνή συσχετισμό δυνάμεων.
Ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας και διπλωματία
Η πτώση του καθεστώτος Αλ-Άσαντ δεν επηρέασε μόνο τις σχέσεις Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας, αλλά προκάλεσε κινητικότητα σε περιφερειακό πολιτικό καιδιπλωματικό επίπεδο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) διοργάνωσε στις 17 Μαρτίου την ένατη διεθνή διάσκεψη για τη στήριξη της Συρίας, στην οποία για πρώτη φορά συμμετείχαν εκπρόσωποι της νέας προσωρινής κυβέρνησης της Συρίας. Σκοπός της διάσκεψης ήταν η συγκέντρωση διεθνούς στήριξης για τη μετάβαση και την ανασυγκρότηση της χώρας μετά από 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου. Παράλληλα, η Ε.Ε. είχε ήδη ανακοινώσει τον Φεβρουάριο του 2025 την μερική αναστολή των κυρώσεων στους τομείς ενέργειας, μεταφορών και τραπεζικών υπηρεσιών της Συρίας για να είχε σκοπό να διευκολύνει την συνεργασία με τη χώρα, τον λαό και τις επιχειρήσεις της, σε βασικούς τομείς όπως η ενέργεια και οι μεταφορές. Ωστόσο, η Ευρώπη και άλλες χώρες παραμένουν επιφυλακτικές για την πορεία της Συρίας υπό την ηγεσία της Ισλαμιστικής ομάδας Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, η οποία ανέτρεψε τον Αλ-Άσαντ. Παρά τις ελπίδες ότι ο Αλ-Σαράα μπορεί να δημιουργήσει και να εγγυηθεί συνθήκες σταθερότητας και συνοχής στην χώρα μελλοντικά, η πρόσφατη βία κατά της αλαουιτικής μειονότητας εξακολουθεί να εγείρει ανησυχίες. Οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. προειδοποίησαν ότι η αναστολή των περιοριστικών μέτρων ενδέχεται να παύσει να ισχύει αν οι νέοι ηγέτες παραβούν τις υποσχέσεις τους για σεβασμό των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και προώθηση της δημοκρατίας.
Η Τουρκία, επιθυμώντας να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην Μέση Ανατολή, έχει θεσπίσει από το 2021 το Φόρουμ Διπλωματίας της Αττάλειας (Antalya Diplomacy Forum), το οποίο αποτελεί για την Τουρκία μια καίρια στρατηγική πλατφόρμα για να προωθήσει την επιρροή της σε γεωγραφικές ζώνες ιστορικής και ιδεολογικής σημασίας.
Πηγή: Προεδρία της Τουρκίας, 11 Απριλίου 2025.
Το 4ο Φόρουμ Διπλωματίας της Αττάλειας (ADF 2025) έλαβε χώρα από 11 έως 13 Απριλίου 2025 στην Αττάλεια της Τουρκίας με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας, υπό την αιγίδα του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας, Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν. Είχε κεντρικό θέμα «Αναζητώντας τη Διπλωματία σε έναν Κατακερματισμένο Κόσμο» και ανέδειξε την ανάγκη ενίσχυσης της διπλωματίας ως εργαλείου σταθερότητας απέναντι στις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, τις παγκόσμιες ανισότητες, την κλιματική κρίση, την τεχνολογική αβεβαιότητα και τη φθίνουσα εμπιστοσύνη στους διεθνείς θεσμούς.
Μέσα από τo ADF η Τουρκία, σύμφωνα με πηγές, επιδίωξε: α) να αναδείξει τον ρόλο της ως περιφερειακό και διεθνή δρώντα που προωθεί ειρηνικές λύσεις και προσφέρει διαμεσολάβηση σε κρίσεις, β) να παρέχει μια ανεξάρτητη πλατφόρμα διαλόγου που δεν περιορίζεται από υφιστάμενα γεωπολιτικά μπλοκ ή συμμαχίες, γ) να αναδείξει την αναγκαιότητα μεταρρύθμισης του διεθνούς συστήματος, δίνοντας έμφαση στην ισότητα, τη δικαιοσύνη και την αποτελεσματικότητα των διεθνών θεσμών, και να μετριάσει το χάσμα Βορρά-Νότου και Ανατολής-Δύσης, ενισχύοντας τις φωνές από τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η παρουσία υψηλόβαθμων αξιωματούχων από δεκάδες χώρες στο ADF αποτελεί αναγνώριση του ρόλου της Τουρκίας ως χώρας-πρωταγωνίστριας στον σύγχρονο πολυπολικό κόσμο. Ωστόσο η χρήση διπλωματίας και στρατηγικής ήπιας ισχύος από την Τουρκία ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις από κράτη που είναι πρεσβευτές της σκληρής ισχύος (όπως Ρωσία, Ιράκ, Η.Π.Α.).
Εν κατακλείδι, η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία αποτελούν σημαντικούς δρώντες στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μετά την πτώση του καθεστώτος Αλ-Άσαντ. Η ανασυγκρότηση και σταθεροποίηση της Συρίας αποτελεί κοινό στόχο των δύο χωρών. Ως εκ τούτου τα κοινά στρατηγικά συμφέροντα και η αναγκαιότητα συνεργασίας σηματοδοτούν μια νέα εποχή στις διμερείς τους σχέσεις. Η σύγκλιση συμφερόντων γύρω από τα ως άνω θέματα ενισχύει τη διπλωματική, οικονομική και αμυντική συνεργασία μεταξύ Άγκυρας και Ριάντ. Παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις, καθίσταται σαφές ότι η μεταξύ τους συνεννόηση αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη μακροπρόθεσμων οφελών και επιρροής στην υπό αναδιαμόρφωση νευραλγική αυτή περιοχή του κόσμου.
Άλκηστις Γιαννακοπούλου
Τριτοετής φοιτήτρια του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
Μέλος της Ομάδας Έρευνας Τουρκίας του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών.
Ενδεικτικές Πηγές
Al Arabiya News, «Turkey ‘cautiously optimistic’ about Syrian deal with Kurdish forces», 11 Μαρτίου 2025. Αναγνώστηκε στο: https://english.alarabiya.net/views/2025/02/05/syria-s-new-path-strengthening-ties-with-saudi-arabia-for-a-stable-future
Al Arabiya News, «Saudi Arabia welcomes deal to integrate northeast Syria into state institutions»11 March 2025. Αναγνώστηκε στο: https://english.alarabiya.net/News/saudi-arabia/2025/03/11/saudi-arabia-welcomes-deal-to-integrate-northeast-syria-into-state-institutions
Alghamdi Hannan, «Saudi Arabia’s Role in Syria’s Recovery and Arab Nations’ Renewed Engagement with Damascus», Gulf Research Center, 4 February 2025. Αναγνώστηκεστο: https://www.grc.net/single-commentary/225
Daily Sabah , «Syria’s president set for second visit to Türkiye in two months», 7 April 2025. Αναγνώστηκε στο: https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/syrias-president-set-for-second-visit-to-turkiye-in-two-months
Dost Pinar, «Syria’s rebuilding is bringing US partners Turkey and Saudi Arabia closer together», Atlantic Council,20 February 2025. Αναγνώστηκε στο: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/turkeysource/syrias-rebuilding-is-bringing-us-partners-turkey-and-saudi-arabia-closer-together/
Duvar English, «Turkey seeks $6 billion arms deal with Saudi Arabia», 27 January 2025. Αναγνώστηκε στο: https://www.duvarenglish.com/turkey-seeks-6-billion-arms-deal-with-saudi-arabia-report-news-65596
Hurriyet Daily News, «Gaza contact group to convene during ADF», 9 April 2025. Αναγνώστηκε στο: https://www.hurriyetdailynews.com/gaza-contact-group-to-convene-during-adf-207852
Ministry of Foreign Affairs (MOFA), «Chair’s Statement of the Riyadh Meetings on Syria», 1 January 2025. Αναγνώστηκε στο : https://www.mofa.gov.sa/en/ministry/statements/Pages/N122.aspx
Organization of Islamic Cooperation Conferences, «The Twentieth Extraordinary Session Of The Council Of Foreign Ministers οf The Member States Of The Organization Of Islamic Cooperation», 7 March 2025. Aναγνώστηκε στο: https://new.oic-oci.org/SitePages/ConferenceDetailsConferenceWiseEN.aspx?Item=658
Presidency of Republic of Turkiye-Directorate of Communications, «Turkish Foreign Minister Fidan in Saudi Arabia to Strengthen Regional Ties and Coordination (Italy)», 29 January 2025. Αναγνώστηκε στο : https://bypass.iletisim.gov.tr/english/dis_basinda_turkiye/detay/turkish-foreign-minister-fidan-in-saudi-arabia-to-strengthen-regional-ties-and-coordination-italy
Republic of Turkiye-Ministry of Foreign Affairs, «Interview of H.E. Hakan Fidan, Minister of Foreign Affairs (Bloomberg TV)», 24 February 2025. Αναγνώστηκε στο : https://www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimizin-bloomberg-tv-mulakati-24-subat-2025.en.mfa
Serdar Dincel, «Turkish foreign minister meets with Saudi counterpart», Anadolu Agency, 28 January 2025. Αναγνώστηκε στο : https://www.aa.com.tr/en/middle-east/turkish-foreign-minister-meets-with-saudi-counterpart/3464442
Soylu Ragip, «Turkey seeks Saudi Arabia and UAE support for new Syria», Middle East Eye, 17 December 2024. Αναγνώστηκε στο: https://www.middleeasteye.net/news/turkey-seeks-saudi-arabia-and-uae-support-new-syria
Special Eurasia OSINT Team, «Antalya Diplomacy Forum 2025 and Turkey’s Use of Cultural and Religious Diplomacy», 14 April 2025. Αναγνώστηκε στο :https://www.specialeurasia.com/2025/04/14/antalya-diplomacy-forum-turkey/
The New Arab Staff, «Top Turkish officials visit Damascus after al-Sharaa’s deal with SDF», 14 March 2025. Αναγνώστηκε στο : https://www.newarab.com/news/top-turkish-officials-visit-syria-after-sdf-integration-deal
Tugba Altun and Asiye Latife Yilmaz «Arab-Islamic ministerial committee to meet in Türkiye for ‘lasting peace in Middle East’ meeting», Anadolu Agency, 10 April 2025. Αναγνώστηκε στο : https://www.aa.com.tr/en/middle-east/arab-islamic-ministerial-committee-to-meet-in-turkiye-for-lasting-peace-in-middle-east-meeting/3534467
Turkish Minute, «Turkey calls on EU to lift Syria sanctions», 17 March 2025. Αναγνώστηκε στο : https://www.turkishminute.com/2025/03/17/turkey-calls-on-eu-to-lift-syria-sanctions4/