Στρατηγικό Άνοιγμα της Αρμενίας στη Δύση; Αρμενικές τράπεζες απέχουν από το ρωσικό σύστημα πληρωμών ΜIR.

Από τις 29 Μαρτίου, σχεδόν όλες οι τράπεζες στην Αρμενία ανακοίνωσαν την απόσυρσή τους από το ρωσικό σύστημα πληρωμών Mir, σημειώνοντας μια σημαντική κίνηση στον οικονομικό τομέα. Η κίνηση έρχεται μετά τις κυρώσεις που επέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (Η.Π.Α.) στον φορέα λειτουργίας του Mir, το Εθνικό Σύστημα Πληρωμών Καρτών (National Card Payment System – εφ’ εξής NSPK). Η απόφαση αυτή αποτελεί πλήγμα για τη Ρωσία, καθώς δυσχεραίνει αισθητά τις συναλλαγές των ρώσων πολιτών στην Αρμενία. Από τις 18 τράπεζες που λειτουργούν στην Αρμενία, μόνο η VTB Armenia, θυγατρική ρωσικής τράπεζας, θα συνεχίσει να δέχεται κάρτες Mir.

Η λειτουργία του ρωσικού συστήματος Mir, που σχεδιάστηκε από τη Μόσχα και εφαρμόζεται από το 2014, αποτελεί απάντηση  στις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στην Ρωσία λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία. Ωστόσο, η πρόσφατη επιβολή κυρώσεων από τις Η.Π.Α. στο NSPK έχει πυροδοτήσει μια νέα σειρά εξελίξεων. Το Mir είχε γίνει δημοφιλές στη Ρωσία μετά την αποχώρηση των αμερικανικών πολυεθνικών Visa και Mastercard από την αγορά της χώρας. Έτσι, η απόφαση των αρμενικών τραπεζών αποτελεί συμβολικό πλήγμα για τη ρωσική οικονομία, η οποία δυσκολεύεται να βρει εναλλακτικές λύσεις πληρωμών ύστερα από τις κυρώσεις.

Η επιβολή νέων κυρώσεων από τις Η.Π.Α. σε βάρος του NSPK τον Φεβρουάριο του 2024, πιθανότατα προκάλεσε την λήψη της συγκεκριμένης απόφασης εκ μέρους των αρμενικών τραπεζών. Οι Η.Π.Α. έχουν υιοθετήσει μια πιο σθεναρή στάση έναντι της Ρωσίας, ενισχύοντας τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί. Τα μέτρα αυτά, τα οποία πλήττουν τράπεζες με διεθνή δραστηριότητα και άμεση σχέση με το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ασκούν μεγαλύτερη πίεση στο ρωσικό καθεστώς. Ειδικότερα, οι κυρώσεις που ανακοινώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2023 θέτουν στο στόχαστρο χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που ενδέχεται να συνεργάζονται με οντότητες που έχουν ήδη υποστεί κυρώσεις. Η απειλή πιθανών συνεπειών φαίνεται ότι έχει οδηγήσει ακόμη και ορισμένες κινεζικές τράπεζες να τερματίσουν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία. Συνολικά, οι Η.Π.Α. επιδιώκουν να απομονώσουν οικονομικά τη Ρωσία, περιορίζοντας την πρόσβασή της σε ζωτικής σημασίας πόρους και αγορές.

Το σύστημα πληρωμών Mir εξακολουθεί να λειτουργεί σε χώρες που διατηρούν φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία ή έχουν οικονομικούς δεσμούς μαζί της. Η Αρμενία, παραδοσιακός σύμμαχος της Ρωσίας, αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν επιδεινωθεί μετά την απόφαση της Ρωσίας να παραμείνει ουδέτερη, ακινητοποιώντας τις ειρηνευτικές δυνάμεις της που στάθμευαν στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ/Αρτσάχ, στερώντας την απαραίτητη προστασία στους αρμενικούς πληθυσμούς από την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν τον Σεπτέμβριο του 2023. Η εν λόγω περιοχή στην οποία κατοικούσαν Αρμένιοι, ανήκει στην αζερική επικράτεια, ενώ έως πρόσφατα ασκούσαν εξουσία οι αρμένιοι αυτονομιστές. Από τον Σεπτέμβριο του 2023, η Αρμενία έχει επιδιώξει να απομακρυνθεί από τη Ρωσία, εκφράζοντας αμφιβολίες για την αξιοπιστία της Μόσχας ως σύμμαχο. Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια νέα τάση στην αρμενική εξωτερική πολιτική, η οποία στρέφεται όλο και περισσότερο σε σύναψη συμφωνιών που αποσκοπούν σε συνεργασία με Δυτικά και Ευρωπαϊκά κράτη, με αποτέλεσμα να εξισορροπείται η ρωσική επιρροή έναντι στην Αρμένια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τάσης αποτελεί το γεγονός ότι η Αρμενία εξετάζει τη δυνατότητα να υποβάλει αίτηση για ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σκοπό την ενίσχυση των δεσμών της με τη Δύση.

Η στροφή της Αρμενίας προς την αναζήτηση εναλλακτικών συνεργασιών και συμμαχιών πέραν της ρωσικής σφαίρας επιρροής, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις γεωπολιτικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή. Η Αρμενία, αισθανόμενη ότι δεν έλαβε την αναμενόμενη υποστήριξη από τη Ρωσία, αναζητά ενεργά εναλλακτικές πηγές υποστήριξης και συνεργασίας. Αυτή η προσπάθεια απεξάρτησης από την ρωσική σφαίρα επιρροής και η αναζήτηση στενότερων δεσμών με δυτικά και ευρωπαϊκά κράτη είναι εμφανής στην πολιτική και διπλωματική δραστηριότητα της Αρμενίας. Επιπλέον, η στροφή προς τη Δύση αντανακλάται και σε άλλους τομείς, όπως συμφωνίες συνεργασίας σε οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά θέματα. Αυτή η μετάβαση από την παραδοσιακή ρωσική επιρροή προς μια πιο φιλοδυτική πολιτική αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και αβεβαιότητες, κυρίως λόγω της γεωστρατηγικής θέσης της Αρμενίας και των σύνθετων γεωπολιτικών δυναμικών στην περιοχή του Καυκάσου. Παρ’ όλα αυτά, η Αρμενία συνεχίζει να εκφράζει την πρόθεσή της να διαμορφώσει μια πιο ανεξάρτητη και πολύπλευρη εξωτερική πολιτική, εντείνοντας τις σχέσεις της με το Δυτικό κόσμο.

Δημήτρης Καραντώνης

Φοιτητής (β΄ έτος) του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, της Σχολής Οικονομικών, Επιχειρηματικών και Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Μέλος της Ομάδας Έρευνας του Καυκάσου του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών.

Ενδεικτικές Πηγές

Armenia to stop servicing Russia’s Mir payment cards by April. (2024). Nasdaq.com. https://www.nasdaq.com/articles/armenia-to-stop-servicing-russias-mir-payment-cards-by-april 

Ban on Mir cards in Armenia is a balanced and cautious position – MP. (n.d.). ArmBanks.am. Retrieved March 29, 2024, from http://www.armbanks.am/en/2024/03/28/153953/ 

ISW: Armenia may strike another blow to Russia and abandon Mir system. (2024, March 22). Report News Agency. https://report.az/en/region/isw-armenia-may-strike-another-blow-to-russia-and-abandon-mir-system/ 

Sun, M. (2023, February 8). U.S. to Remove Sanctions on Former Kazakhstan Subsidiary of Russia’s Sberbank. Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/u-s-to-remove-sanctions-on-former-kazakhstan-subsidiary-of-russias-sberbank-11675791574 

Treasury Targets Additional Facilitators of Russia’s Aggression in Ukraine. (n.d.). U.S. Department of the Treasury. https://home.treasury.gov/news/press-releases/jy0954 

Ռ/ԿԱ. (2024, March 19). Armenian Banks To Block Russian Cards After U.S. Sanctions. “Ազատ Եվրոպա/Ազատություն” ռադիոկայան. https://www.azatutyun.am/a/32868991.html