Συνάντηση Έρντογαν- αλ-Σίσι: στροφή 180° στις σχέσεις Τουρκίας- Αιγύπτου;

Στις 14 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε η συνάντηση μεταξύ του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν και του Αιγύπτιου ομολόγου του, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, στο Κάιρο. Πρόκειται για την πρώτη συνάντηση των δύο Προέδρων μετά από 12 χρόνια πλήρους διακοπής των διπλωματικών σχέσεων των δύο κρατών, καθιστώντας τη συνάντηση αυτή μια «νέα σελίδα » στις σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου.

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε ένα ιδιαίτερα φιλικό κλίμα, με θερμή υποδοχή του Τούρκου Προέδρου στο αεροδρόμιο του Καΐρου. Βασικοί άξονες στην ατζέντα των Προέδρων αποτέλεσαν θέματα οικονομίας και άμυνας, ενώ ταυτόχρονα έμφαση δόθηκε στο ζήτημα της Γάζας, αλλά και της Λιβύης, του Σουδάν και της Σομαλίας, τα οποία αποτελούν ζητήματα ιδιαίτερου περιφερειακού ενδιαφέροντος για τις δύο χώρες. Αμφότεροι οι Πρόεδροι κατέκριναν τις κινήσεις του Ισραήλ στη Ράφα, με την Αίγυπτο να ανησυχεί για την πιθανή είσοδο χιλιάδων Παλαιστινίων προσφύγων στη χώρα. Από τη συζήτηση δεν απουσίασαν και τα ενεργειακά θέματα, όπως αξιώσεις εκμετάλλευσης κοιτασμάτων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, χωρίς ωστόσο να γίνεται σαφές εάν οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε αυτό το αρχικό στάδιο. Τέλος, στις συνομιλίες έγινε λόγος για τη σύσφιξη όχι μόνο των ήδη στενών οικονομικών σχέσεων, αλλά και των αμυντικών σχέσεων, οι οποίες μέχρι πρότινος ήταν ανύπαρκτες, καθώς προτάθηκε συνεργασία και στον τομέα των εξοπλιστικών συστημάτων.

Τόσο η Τουρκία όσο και η Αίγυπτος αποτέλεσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας βασικοί περιφερειακοί δρώντες σε σημαντικά ζητήματα της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής. Τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν, ωστόσο, πεδία ανταγωνισμού και προστριβών για τις δύο χώρες. Στο γεγονός αυτό συμβάλλουν οι ιδεολογικές αντιθέσεις των κρατών. Αξίζει να σημειωθεί πως η ένταση στις σχέσεις μεταξύ των ηγεσιών των δύο κρατών ξεκίνησε το 2013, όταν ο αλ-Σίσι κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία, εκδιώκοντας τον δημοκρατικά εκλεγμένο Πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι, ο οποίος ήταν μέλος του πολιτικού σκέλους της «Μουσουλμανικής Αδελφότητας », που στήριζε ο Τούρκος Πρόεδρος Έρντογαν. Από εκείνη την περίοδο και έπειτα, οι διπλωματικές σχέσεις των δύο κρατών διακόπηκαν και έφτασαν σε ακόμα μεγαλύτερο αδιέξοδο εξαιτίας των περιφερειακών συγκρούσεων, με πρωτεύουσα την κρίση στη Λιβύη και το Κατάρ, όπου τα δύο κράτη στήριζαν μέχρι πρόσφατα αντίπαλες παρατάξεις.

Ωστόσο, οι νέες προκλήσεις σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο και οι συνακόλουθες ανασφάλειες, τις οποίες δημιουργούν, φαίνεται να καθιστούν το κόστος του ανταγωνισμού πολύ μεγαλύτερο από το όφελος της συνεργασίας. Η συνάντηση των δύο Προέδρων έλαβε χώρα σε μια περίοδο αναταραχών στη Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική. Η κατάσταση που επικρατεί στη Γάζα, έρχεται να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα κρίση στη Συρία, τη Λιβύη και στο Σουδάν, τις τεταμένες σχέσεις με την Αιθιοπία και την ενεργειακή και οικονομική ανασφάλεια που προκύπτει από τον συνεχιζόμενο ρώσο-ουκρανικό πόλεμο. Ταυτόχρονα, η Τουρκία επιθυμεί εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα να αποτελέσει εταίρος στην εκμετάλλευση των ενεργειακών πηγών της Ανατολικής Μεσογείου και να αποτρέψει τη δημιουργία μιας αντί-τουρκικής συμμαχίας στο ζήτημα, ενώ παράλληλα προσπαθεί να εδραιώσει τη θέση της στη Μέση Ανατολή, έπειτα από μια περίοδο εντάσεων με την πλειονότητα των χωρών της περιοχής.

Επομένως, γίνεται αντιληπτό πως η κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής τόσο της Τουρκίας όσο και της Αιγύπτου καλείται να αλλάξει. Η ανάπτυξη ενός φιλικού κλίματος, ως αποτέλεσμα των μεταβαλλόμενων συνθηκών και της σύμπτωσης συμφερόντων, μπορεί να εγκαινιάσει μια νέα περίοδο συνεργασίας και διαλόγου, με στόχο τη σταθερότητα στην περιοχή και τη μεγιστοποίηση του οφέλους και για τις δύο χώρες. Η επίσκεψη στο Κάιρο σε κάθε περίπτωση έθεσε τις βάσεις για την επίλυση των έως τώρα προβλημάτων, την ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων και για μια πιθανή συνεργασία σε τομείς όπως η ασφάλεια και η άμυνα.

Γουγά Ανδρομάχη

Τελειόφοιτη φοιτήτρια, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Μέλος της Ομάδας Έρευνας Τουρκίας του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών.

Ενδεικτικές Πηγές

Έ‌θνος, “Τι πετυχαίνει η Τουρκία μετά τη συνάντηση Ερντογάν-Σίσι; ”, 14 Φεβρουαρίου 2024. Αναγνώστηκε από: https://www.ethnos.gr/World/article/301840/tipetyxaineihtoyrkiametathsynanthsherntogansisi

Έθνος, “Συνάντηση Ερντογάν-Σίσι: Τι είπαν για τη Γάζα, την οικονομία και την Άμυνα ”, 14 Φεβρουαρίου 2024. Αναγνώστηκε από: https://www.ethnos.gr/World/article/301815/synanthsherntogansisitieipangiathgazathnoikonomiakaithnamyna

Καθημερινή, “Ερντογάν – Σίσι: Ενέργεια, Λιβύη και εξοπλισμοί στην ατζέντα των συνομιλιών ”, 14 Φεβρουαρίου 2024. Αναγνώστηκε από: https://www.kathimerini.gr/world/562883260/sto-kairo-o-erntogan-synantisi-me-al-sisi/

Daily Sabah, “Türkiye-Egypt normalization could mean regional stability ”, 11 Φεβρουαρίου 2024. Αναγνώστηκε από: https://www.dailysabah.com/politics/news-analysis/turkiye-egypt-normalization-could-mean-regional-stability

Daily Sabah, “Türkiye-Egypt normalization: Historic milestone in bilateral ties ”, 15 Φεβρουαρίου 2024. Αναγνώστηκε από: https://www.dailysabah.com/opinion/columns/turkiye-egypt-normalization-historic-milestone-in-bilateral-ties

Pinar Akpinar, Dalia Ziada, “Putting Egypt-Turkey relations on a sustainable footing”, Middle East Institute, 29 Αυγούστου 2023. Αναγνώστηκε από: https://www.mei.edu/publications/putting-egypt-turkey-relations-sustainable-footing