Έπειτα από πολλές διαπραγματεύσεις, φιλοδοξίες και σχέδια, η πραγματοποίηση της επιθυμίας του γεωργιανού κράτους να συνδεθεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) φαίνεται να είναι πιο κοντά από ποτέ. Στις 14 Δεκεμβρίου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, αποφάσισε να χορηγήσει στην Γεωργία το καθεστώς υποψήφιας χώρας προς ένταξη στην ευρωπαϊκή κοινότητα. Την απόφαση αυτή ανακοίνωσε, προκαλώντας την έκπληξη πολλών, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, ενώ συμπλήρωσε πως η Ένωση θα ξεκινήσει διαπραγματευτικές συνομιλίες με τη Μολδαβία, την Ουκρανία και προσωρινά με την Βοσνία- Ερζεγοβίνη.
Στις 3 Μαρτίου του 2022 η Τιφλίδα υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην ΕΕ. Τρεις μήνες αργότερα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε την αίτηση προσχώρησης της Γεωργίας στην ΕΕ και δήλωσε ότι είναι έτοιμο να της χορηγήσει καθεστώς υποψήφιας χώρας μόλις υλοποιηθούν οι 12 προτεραιότητες που αναφέρονται στη γνώμη της Επιτροπής. Ωστόσο, η κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας με τις συνεχείς παρεμβάσεις τρίτων κρατών, κυρίως της Ρωσίας, αλλά και μη κρατικών δρώντων, στάθηκαν εμπόδιο στη διαδικασία προσχώρησης με αποτέλεσμα το σχέδιο της Γεωργίας περί ένταξης στην ΕΕ να μην ευδοκιμήσει, αφού εν τέλει το αίτημα δεν έγινε δεκτό από την πλευρά της Ένωσης. Σημειώνεται ότι από το 2008, δύο περιοχές της Γεωργίας, η Αμπαζία και η Ν. Οσσετία, βρίσκονταν υπό ρωσική κατοχή με τον ρωσικό κλοιό να πιέζει το γεωργιανό κράτος για μεταρρυθμίσεις υπέρ της Μόσχας, ενώ η ΕΕ ανησυχούσε για διεύρυνση της σύγκρουσης στην περιοχή του Καυκάσου.
Την μη ευνοϊκή αυτή πορεία των γεωργιανό-ευρωπαϊκών σχέσεων ήρθε να αντιστρέψει μία ελπιδοφόρα είδηση που έγινε γνωστή στις 8 Νοεμβρίου του 2023. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τις εκθέσεις για τη διεύρυνση του 2023 συνιστώντας την χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας χώρας στην Γεωργία και παρέχοντας στην τελευταία συμβουλές για τις επικείμενες μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες. Η εξέλιξη αυτή άλλαξε τα δεδομένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ οι περισσότεροι ηγέτες κρατών τόσο της ευρωπαϊκής ηπείρου όσο και των ΗΠΑ αγκάλιασαν και στήριξαν την απόφαση αυτή. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός της Γεωργίας, Irakli Garibashvili, ευχαρίστησε την Ένωση για την εμπιστοσύνη που δείχνει στην Τιφλίδα, ενώ και η Πρόεδρος της χώρας, Salome Zourabichvili, έστειλε με την σειρά της ισχυρό μήνυμα προς τους πολίτες της Γεωργίας για την υλοποίηση του ευρωπαϊκού ονείρου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προσπάθειες ένταξης του γεωργιανού κράτους στην ΕΕ έχουν παρελθόν και εντοπίζονται χρονικά από το 2016, όπου και είχε τεθεί σε ισχύ η Συμφωνία Σύνδεσης μεταξύ ΕΕ και Γεωργίας στο πλαίσιο της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης. Για την εφαρμογή της εν λόγω Συμφωνίας οι εταίροι όφειλαν να εργάζονται αδιάκοπα, με στόχο την περαιτέρω εμβάθυνση της πολιτικής σύνδεσης και της οικονομικής ενοποίησης μεταξύ τους. Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, είχε θεσπιστεί ένα ανώτατο όργανο, το Συμβούλιο Σύνδεσης ΕΕ- Γεωργίας, το οποίο είναι υπεύθυνο να εποπτεύει την εφαρμογή της. Ωστόσο, τα προοδευτικά αυτά βήματα της Γεωργίας προς τη Δύση δεν συμφωνούσαν με την ηγεμονική πολιτική που ακολουθούσε η Ρωσία στον Καύκασο και συγκεκριμένα ο Πούτιν. Φαίνεται ότι η Μόσχα είχε εκλάβει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τιφλίδας ως απειλή για τα συμφέροντά της στη Γεωργία με αποτέλεσμα η ρωσική ηγεσία να θέσει σε εφαρμογή την στρατηγική του υβριδικού πολέμου προκειμένου να μην δοθεί συνέχεια στις συνομιλίες ΕΕ- Γεωργίας.
Η ανακοίνωση της απόφασης της ΕΕ για χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας χώρας στην Τιφλίδα είχε ως αποτέλεσμα πολλοί ηγέτες κρατών να σπεύσουν να συγχαρούν την Γεωργία για αυτή την εξέλιξη. Το ίδιο βράδυ η Τιφλίδα «βάφτηκε» στα χρώματα της ΕΕ, εκφράζοντας με τον δικό της τρόπο την ικανοποίησή της. Όσον αφορά τα οφέλη που θα αποκομίσει η χώρα από την ένταξή της στην ΕΕ, φαίνεται πως θα ενισχυθεί τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά, καθώς πλέον ως μέλος της Ένωσης θα απολαμβάνει -θεωρητικά τουλάχιστον- την υποστήριξη της Ένωσης και τα προνόμια που αυτή προσφέρει. Την ίδια στιγμή, η ΕΕ προτάσσοντας τη στρατηγική της διεύρυνσης προσπαθεί να διαδραματίσει τον ρόλο του «σταθεροποιητή» και «ειρηνοποιού» στον Καύκασο, προλαμβάνοντας τυχόν συγκρούσεις αλλά και αυξάνοντας την δική της επιρροή, στρατηγικά και γεωπολιτικά, στην περιοχή. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι αν θα καταφέρει η Γεωργία να αποδείξει στην ΕΕ ότι μπορεί να γίνει το 28ο μέλος της και να χαράξει μία νέα πορεία στην ιστορία της.
Πολυδώρου Χαρά
Τριτοετής φοιτήτρια του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Μέλος της Ομάδας Έρευνας Καυκάσου του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών
Ενδεικτικές Πηγές
Civil.ge, “European Council President: Enlargement Decision a Signal of Hope and Confidence”, 15 Δεκεμβρίου 2023. Αναγνώστηκε στην ιστοσελίδα: https://civil.ge/archives/574690
Agenda.ge, “Tbilisi landmarks illuminated in EU flag colors after obtaining candidate status”, 17 Δεκεμβρίου 2023. Αναγνώστηκε στην ιστοσελίδα: https://agenda.ge/en/news/2023/4939
European Commission, “Enlargement: Commission recommends starting accession negotiations with Ukraine, Moldova, Bosnia and Herzegovina, and candidate status for Georgia”, 8 Νοεμβρίου 2023. Αναγνώστηκε στην ιστοσελίδα: https://commission.europa.eu/news/enlargement-commission-recommends-starting-accession-negotiations-ukraine-moldova-bosnia-and-2023-11-08_en
Council of the European Union, “EU enlargement policy – Georgia”, Μάρτιος 2022 Αναγνώστηκε στη σελίδα: https://www.consilium.europa.eu/en/policies/enlargement/georgia/